Rozporządzenie o Europejskim Akcie Wolności Mediów – European Media Freedom Act – EMFA zostało opublikowane wczoraj (17 kwietnia) w Dz. Urz. UE (L, 2024/1083) i zgodnie z art. 28 wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, czyli 8 maja.

Przepisy rozporządzenia, które nie wymaga implementacji, mają być stosowane wprost po 6 miesiącach od dnia publikacji, czyli od 8 listopada, z pewnymi wyjątkami. Przepisy zawarte w art. 7 (dotyczy ogólnych umocowań krajowego organu regulacyjnego – w Polsce KRRiTv), w art. 8-12 (dotyczą nowo powoływanego ciała – Europejskiej Rady ds. Usług Medialnych, która ma także kontrolować rynek prasowy) oraz art. 27 (porządkowe zmiany w Dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych) mają być stosowane wcześniej – od 8 sierpnia. Natomiast artykuł 19 ust. 2 dotyczący wprowadzania do obrotu urządzeń, na których użytkownicy mogą łatwo zmieniać ustawienia dostosowując programy i treści, z jakimi chcą, się zapoznawać, ma być stosowany za 4 lata (od 8 maja 2028 roku).

Nowe przepisy są odpowiedzią na rosnące w UE obawy dotyczące upolitycznienia mediów oraz braku przejrzystości w zakresie ich własności oraz przydziału publicznych środków reklamowych. Władze nie będą mogły naciskać na dziennikarzy i redaktorów, aby ujawniali swoje źródła. Dziennikarzy nie będzie można w tym celu zatrzymywać, stosować wobec nich sankcji ani przeszukiwać ich biur. Z oprogramowania szpiegującego będzie można korzystać wobec dziennikarzy tylko w indywidualnych przypadkach i pod warunkiem uzyskania zgody organu sądowego prowadzącego dochodzenie w sprawie poważnych przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności.

Zdaniem autorów nowych przepisów, opinia publiczna powinna wiedzieć, kto kontroluje media i jakie interesy mogą wpływać na linię redakcyjną. Dlatego media, niezależnie od wielkości, będą musiały publikować informacje o swoich właścicielach w krajowej bazie danych. Będzie też wiadomo, czy media te są bezpośrednio lub pośrednio własnością państwa.

Nowe przepisy stanowią, że media i platformy internetowe muszą otrzymywać fundusze publiczne na podstawie ogólnodostępnych kryteriów, w sposób proporcjonalny i niedyskryminujący. Trzeba będzie podawać do wiadomości publicznej informacje na temat wydatków państwa na reklamę, w tym łączną kwotę roczną i kwotę przypadającą na każdego wydawcę.

Czytaj także List otwarty polskich i europejskich wydawców ws EMFA